Ο ενδοδοντολόγος (ή ενδοδοντιστής) είναι ένας εξειδεικευμένος γιατρός με περαιτέρω Πανεπιστημιακή εκπαίδευση (2 ετών και περισσότερο) που εξειδικεύεται στην πρόληψη, την διάγνωση και την θεραπεία του πολφού και των περιακρορριζικών ιστών. Η θεραπεία αυτή ονομάζεται ενδοδοντική θεραπεία.
Πιο συγκεκριμένα ο ενδοδοντολόγος ασχολείται με την διαφορική διάγνωση πόνου οδοντικής ή μη αιτιολογίας, τις ενδοδοντικές θεραπείες δοντιών με ζωντανό ή νεκρό πολφό, τις επαναλήψεις ενδοδοντικών θεραπειών, την αντιμετώπιση οδοντιατρικών τραυμάτων, την χειρουργική ενδοδοντία καθώς και με την λεύκανση των ενδοδοντικά θεραπευμένων δοντιών.
Ο ενδοδοντολόγος έχει στην διάθεση του εξειδικευμένο εξοπλισμό και είναι σε θέση να παρέχει υψηλού επιπέδου ενδοδοντική θεραπεία σε περιπτώσεις που ο γενικός οδοντίατρος κρίνει ότι αυτή είναι καλό να εκτελεστεί από έναν εξειδικευμένο συνάδελφο λόγω υψηλής τεχνικής δυσκολίας ή ανατομικών ιδιαιτεροτήτων. Ο ενδοδοντολόγος βρίσκεται πάντα σε στενή συνεργασία με τον παραπέμποντα γενικό οδοντίατρο με γνώμονα την καλύτερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία για τον ασθενή.
Το δόντι αποτελείται από δύο μέρη, το μέρος το οποίο είναι εμφανές στο στόμα (μύλη) και το μέρος το οποίο βρίσκεται μέσα στις γνάθους (ρίζα). Υπάρχουν δόντια τα οποία έχουν μία ρίζα (μονόριζα) και δόντια που έχουν περισσότερες από μία ρίζες (πολύριζα). Το εσωτερικό της ρίζας ονομάζεται ριζικός σωλήνας. Η ρίζα του δοντιού περιβάλλεται περιφερικά από μία σκληρή οδοντική ουσία που λέγεται οστέινή και εσωτερικά από μία άλλη σκληρή ουσία την οδοντίνη. Η μύλη του δοντιού περιβάλλεται εξωτερικά από την αδαμαντίνη και εσωτερικά υπάρχει επίσης οδοντίνη.
Ο πολφός είναι ένα πολύπλοκο σύμπλεγμά αγγείων και νεύρων που βρίσκεται στο εσωτερικό του δοντιού, επεκτείνεται από την μύλη έως την ρίζα και περιβάλλεται από αυτές τις σκληρές οδοντικές ουσίες. Όταν ο πολφός του δοντιού μολυνθεί, αρχίζει η φλεγμονώδης αντίδραση του πολφού, η οποία μπορεί να αντισταθμιστεί από το αμυντικό μας σύστημα (αντιστρεπτή) ή να είναι πιο σοβαρή και να πρέπει να παρέμβουμε εμείς ώστε να θεραπεύσουμε το δόντι (μη αντιστρεπτή). Η μόλυνση του πολφού μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους κυρίως όμως προκαλείται όταν μικρόβια του στόματος εισέρχονται στον πολφό από διάφορες πύλες (τερηδόνα, ρωγμές, φθαρμένες αποκαταστάσεις κτλ)Σε περιπτώσεις έντονων φλεγμονών υπάρχει περίπτωση να αναπτυχθούν έντονα συμπτώματα όπως ευαισθησία στην μάσηση, έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο). Μετά το πέρας της ενδοδοντικής θεραπείας τα συμπτώματα αποχωρούν πλήρως και το δόντι γίνεται πλήρως λειτουργικό.
Ενδοδοντική θεραπεία είναι η διαδικασία καθαρισμού και διαμόρφωσης των ριζικών σωλήνων και εν συνέχεια η έμφραξη αυτών με τα κατάλληλα ανά περίπτωση υλικά. O ενδοδοντολόγος έχει στην διάθεση του σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό (μέσα μεγένθυσης, μηχανοκίνητα εργαλεία καθαρισμού των ριζικών, σύγχρονες τεχνικές έμφραξης των ριζικών σωλήνων κτλ) ώστε να δώσει το καλύτερο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Στις περιπτώσεις που η θεραπεία δεν μπορεί να οδηγήσει σε αποτελεσματική μείωση του βακτηριακού φορτίου η θεραπεία μπορεί να αποτύχει. θα πρέπει να επαναληφθεί. Τέτοιες αιτίες αποτυχίας είναι η περίπλοκη ανατομία του ριζικού σωλήνα,η ύπαρξη στενών ριζικών σωλήνων, η ύπαρξη ιατρογενώνσυμβαμάτων ή ακόμη και η καθυστερημένη τοποθέτηση των αποκαταστάσεων στο δόντι (σφραγίσματα, θήκες κτλ)μετά το πέρας της θεραπείας.
Αλλες αιτίες της μακροπρόθεσμης αποτυχίας της θεραπέιας(αποτυχία μετά από ένα σημαντικό χρονικό διάστημα) είναι μία νέα τερηδόνα κάτω από την προσθετική αποκατάσταση, ένα σπάσιμο του δοντιού ή μία κακή αποκατάσταση. Ολοι αυτοί οι λόγοι μπορούν να οδηγήσουν μία επιτυχημένη ενδοδοντική θεραπεία στην αποτυχία και να απαιτηθεί η επαναληψή της.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι μία ενδοδοντική θεραπεία, ειδικά αν γίνει από έναν εξειδικεύμενο οδοντίατρο, το ποσοστό θεραπείας αγγίζει το 95%. Oι σύγχρονες τεχνικές ενδοδοντίας και η συνεχόμενη εξελισσόμενη υλικοτεχνική υποδομή των οδοντιάτρων κάνουν τα ποσοστά θεραπείας πολύ υψηλά.
Η σωστή αποκατάσταση των ενδοδοντικά θεραπευμένων δοντιών είναι εξίσου σημαντική με την ενδοδοντική θεραπεία. Η άμεση αποκατάσταση του δοντιού μετά την ενδοδοντική θεραπεία είναι πολύ σημαντική γιατί διασφαλίζεται και η επιτυχία της ενδοδοντικής θεραπείας και ταυτόχρονα αποκαθίσταται η λειτουργικότητα του δοντιού στο φραγμό. Η μη άμεση τοποθέτηση μιας καλής αποκατάστασης μπορεί να οδηγήσει σε επαναμόλυνση της ενδοδοντικήςθεραπείας. Τα περισσότερα δόντια που θα πρέπει να απονευρωθούν έχουν εκτεταμένη απώλεια οδοντικής ουσίας. Συνήθως Το είδος της αποκατάστασης εξαρτάται από το είδος του δοντιού, την έκταση της απώλειας οδοντικής ουσίας και πρέπει να γίνει σε αρμονία μετην υγεία των περιακρορριζικών ιστών και την αισθητική του ασθενούς.
O στόχος της συντηρητικής ενδοδοντικής θεραπείας είναι η επίτευξη στείρας ή άσηπτης πολφικής κοιλότητας, η οποία στην συνέχεια εμφράσσεται. Όταν αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί συντηρητικά μέσω της διάνοιξης του δοντιού, τότε προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος, καταφεύγουμε στην Χειρουργική Ενδοδοντία.
Η Χειρουργική ενδοδοντία αποτελεί το σύνολο των χειρουργικών ενεργειών και πράξεων που συμπληρώνουν την συντηρητική ενδοδοντική θεραπεία, όταν αυτή αδυνατεί να αποκαταστήσει το υπάρχον ενδοδοντικό πρόβλημα. Σήμερα όλη η διαδικασία γίνεται με την βοήθεια σύγχρονων τεχνικών όπως το χειρουργικό μικροσκόπιο, συσκευές υπερήχων και σύγχρονα εμφρακτικά υλικά, επιτυγχάνοντας την ελάχιστη επέμβαση στους εμπλεκόμενους ιστούς, καθιερώνοντας ουσιαστικά τον όρο μικροχειρουργική ενδοδοντία.Η χειρουργική παρέμβαση γίνεται μέσω των μαλακών ιστών και του οστού που περιβάλλουν την ρίζα του δοντιού, έτσι ώστε να αποκαλυφθεί η ρίζα και οι προβληματικοί ιστοί.
Η ακρορριζεκτομή είναι αυτή ακριβώς η τεχνική που χρησιμοποιείται στην χειρουργική ενδοδοντία, κατά την οποί, εκτός από την αφαίρεση των παθολογικών περιακρορριζικών ιστών, αποκόπτεται και αφαιρείται τμήμα του άκρου της ρίζας μήκους περίπου 2-3χιλ, το οποίο στην συνέχεια εμφράσσεται με βιοσυμβατά υλικά.
Οι τραυματικές βλάβες των δοντιών είναι ένα συχνό φαινόμενο ειδικά στα παιδιά. Οι άμεσες εκδηλώσεις των τραυματικών βλαβών κατατάσσονται σε ρωγμές, κατάγματα μύλης με εμπλοκή ή όχι του πολφού, οριζόντια ή λοξά κατάγματα ρίζας, επιμήκη κατάγματα, χαλάρωση των ινών που συγκρατούν το δόντι, χαρακτηριζόμενη ως διάσειση του δοντιού, πλάγια μετατόπιση του δοντιού μέσα στο φατνίο, μερική ή πλήρης εκγόμφωση και εμβύθιση του δοντιού μέσα στο φαντίο του ή και συνδυασμοί των ανωτέρω.
Μακροπρόθεσμες εκδηλώσεις τραυματισμού των δοντιών αποτελούν η νέκρωση του πολφού, η εσωτερική ή εξωτερική απορρόφηση ρίζας του τραυματισμένου δοντιού και η πλήρης ενασβεστίωση της πολφικής κοιλότητας και του ριζικού σωλήνα.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι σε περίπτωση που το δόντι έχει βγει τελείως από το φατνίο του (πλήρη εκγόμφωση) η μεταφορά άμεσα στο πλησιέστερο ιατρικό χώρο είναι ζωτικής σημασίας(ιδανικά εντός μίας ώρας). Η άμεση μεταφορά του πρέπει να γίνει μέσα σε κρύο γάλα ή ειδικά εμπορικά διαλύματα.
Η αντιμετώπιση των τραυματικών βλαβών των δοντιών είναι συνάρτηση του είδους και της βαρύτητας της βλάβης, του χρόνου καθυστέρησης μέχρι την αντιμετώπιση, την ηλικία του ασθενούς και ειδικότερα του σταδίου διάπλασης του δοντιού επί νεαρών ατόμων. Η αντιμετώπιση εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα και περιλαμβάνει:
- Απλή παρακολούθηση του περιστατικού με επανεξετάσεις σε προκαθοριζόμενα χρονικά διαστήματα με ακτινογραφικό και κλινικό έλεγχο, που αποσκοπούν κύρια στην τυχόν μεταβολή χρώματος της μύλης του δοντιού, τον έλεγχο ζωτικότητας του πολφού και τον έλεγχο ενασβεστιώσεων ή απορροφήσεων
- Πολφοτομή, προκειμένου να παρασχεθεί χρόνος για την ολοκλήρωση της διάπλασης της ρίζας
- Θεραπεία δοντιού με αδιάπλαστο ακρορρίζιο με κλασικές ή σύγχρονες μεθόδους (χρήση ΜΤΑ, αναγέννηση του πολφικού ιστού)
- Ορθοδοντική ή χειρουργική ανατολή ενσφηνωμένου δοντιού
- Αναφύτευση δοντιού
- Επιλεγμένο ανά περίπτωση είδος ακινητοποίησης
- Προκαθορισμένες επανεξετάσεις
